پرسشنامه ویژگی های شغلی (خشنود؛1390)

پرسشنامه استاندارد ویژگی های شغلی  توسط خشنود در سال 190 ساخته شد و دارای 15 گویه و 5 بعد بر اساس مدل هاکمن و اولدهام ساخته شده است و هدف اصلی آن بررسی ویژگی های شغلی از نظر تنوع مهارت، هویت وظایف، اهمیت وظایف، استقلال و بازخورد است. هر یک از 5 بعد پرسشنامه، ۳ سوال از پرسشنامه را به خود اختصاص می دهد.

تعریف مفهومی متغییر پرسشنامه :

ویژگی های شغلی ویژگی های شغل، عوامل عاطفی هستند که از طریق افزایش حالت های روان شناختی مهم، بر انگیزش درونی کارکن اثر می گذارند(هاکمن و لاولر ،، به نقل از یارمحمدزاده، فيضی، ۱۳۹۶).

الگوی ویژگی های شغلی معتقد است که کارکنان هنگامی برای انجام دادن کار انگیزه دارند که احساس کنند شغلشان با ارزش بوده و از چگونگی عملکرد خود بازخورد بگیرند(سعادت، به نقل از صنوبری، رضایی،۱۳۸۹).

یکی از کامل ترین الگوهای موجود برای تحلیل طرح شغل، مدل ویژگیهای شغلی هاکمن و اولدهام است که پنج صفت کلیدی شغل، تأثیر پیش بینی شده آنها بر تولید، انگیزش و رضایت خاطر کارکنان و ارتباط میان آنها را برشمرده است . از منظر این مدل، ویژگیهای شغلی شامل ابعاد پنج گانه: «تنوع مهارت»، «اهمیت کار»، «ماهیت کار»، «استقلال و آزادی عمل» و «بازخورده می باشد.

«تنوع مهارت»: میزانی که شغل به تنوعی از فعالیتها برای انجام کار نیازمند است..

«اهمیت کار»: میزانی که شغل فرد روی زندگی و شغل سایر افراد تأثیر می گذارد.

«ماهیت کار:» میزانی که انجام یک کار از ابتدا تا انتها به طور کامل در اختیار شاغل است.

«استقلال و آزادی عمل»: میزانی که شغل بتواند به هنگام برنامه ریزی کارو تعیین روال کار، به فرد آزادی و استقلال دهد.

«بازخورد: میزان اطلاعات مستقیم و روشنی که درباره اثر بخشی کار فرد به راحتی در اختیارش قرار می گیرد (زنگویی و همکاران، ۱۳۹۶).

در الگوی دیگر ویژگی های شغلی سیمز، اسريلاگی و کلر (۱۹۷۹)، شش ویری شغلی در نظر گرفته شده است که عبارتند از: هویت وظیفه، بازخورد، استقلال، تنوع مهارت که مانند الگوی هاکمن و اولدهام هستند و نیز روابط دوستانه ( میزانی که در یک شغل روابط غیر رسمی و دوستانه وجود دارد) و روابط بین فردی (میزانی که یک شغل نیازمند ارتباط و تعامل با دیگران است. اگر چه هر دو الگو به ابعاد کلی و اصلی شغل مرتبطند اما یافت شده است که الگوی سیمز و همکاران (۱۹۷۹) در بین محیط های مختلف همسازتر و قابل کاربردتر می باشد.(یار محمدزاده، فيضی، ۱۳۹۵).

تعریف عملیاتی متغییر پرسشنامه

پرسشنامه ویژگی های شغلی در این پژوهش نمره ای است که شغل از پاسخ به پرسشنامه 15 گویه ای خشنود (۱۳۹۰) کسب می کند. این نمره از پنج مؤلفه ى تنوع مهارت (سؤالات 1-4-13)، ماهیت کار (سؤالات 2-7-12)، اهمیت کار (سؤالات 5-10-14)، استقلال و آزادی عمل (سؤالات 6-9-11) و بازخورد (سؤالات 3-8-15) حاصل شده است. برای هر سوال مقیاس ویژگی های شغلی، ۷ پاسخ به شمار شد. بیشترین امتیازی که ویژگی های شغلی یک فرد می تواند کسب کند ۷ و کمترین امتیاز آن ۱ است و امتیاز کلی از میانگین نمرات سوالات بدست می آید. افرادی که یک انحراف معیار بالاتر ( پایین تر از میانگین کسب کنند، دارای شغلی با ویژگی های شغلی (توان انگیزشی بالقوه ی) بالا پایین) هستند.

مولفه های پرسشنامه :