چابکی سازمانی چیست؟

چابکی سازمانی چیزی نیست که بتوان آن را فقط برای بخش خصوصی در نظر گرفت. به کارگیری چابکی در بخش دولتی نیز می ­تواند عرصه مناسبی برای رشد و بالندگی این مفهوم باشد.

البته برخی اعتقاد دارند که با توجه به عدم وجود رقابت و سرعت در بخش دولتی، و در یک کلمه عدم وجود پویایی در محیط کاری و عملیاتی آن، عملاً بیان چابکی در این بخش بی ­معنا و بی ­ربط است. ولی این اعتقاد وجود دارد که بخش دولتی به دلیل کثرت ارباب­ رجوعان خود و نیاز بیشتر به رفع نیازها و خواسته ­های آنها و در راستای بالندگی و تعالی خود در زمینه­ های سرعت و کیفیت، و مهم ­تر از همه هزینه، بیشتر از بخش خصوصی به چابکی نیاز دارد.

مطالعات نشان می دهد که مؤسسات دولتی چابک، نرخ موفقیت فزاینده­ای (تقریباً بیست درصد) در اجرای اقدامات تحولی نسبت به همتایان خود بدست می آورند.

دولت­هایی که در زمینه سرعت، انعطاف ­پذیری بیشتر و پاسخگوئی فراوان سرمایه­ گذاری می­کنند، به احتمال قوی به اهداف­شان خواهند رسید، زیرا عوامل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و تکنولوژیکی با سرعت هر چه تمام، بر دولت­ها و تصمیمات آنها تأثیر گذارده، شهروندان و بازرگانان به خدمات سریع­تر وتخصصی­تری نیاز داشته، و در نتیجه خط ­مشی­ها می ­بایست سریع­تر از گذشته تهیه، تدوین و اجرا گردند، و مسلماً با انجام این امور، مؤسسات موفق به انجام رسالت و کسب اهداف سازمانی خود خواهند شد.

سیر ظهور و پیدایش مفهوم چابکی سازمانی

 از اواخر دهه ۱۹۸۰ تا اواسط دهه ۱۹۹۰، در پی تحولات گسترده­ی اقتصادی و سیاسی در سرتاسر جهان، تلاش­ها و اقدامات زیادی برای شناخت ریشه­ها و عوامل مؤثر بر نظام­های جدیدی کسب ­و ­کار جهانی انجام شده­اند. ایالات متحده امریکا برای اولین بار، وقتی که رکود چشم­گیری را در سهم کسب ­و کار جهانی خصوصاً در عرصه تولید به چشم دید، سکان رهبری این نهضت را در دست گرفت.

در سال ۱۹۹۱ گروهی از متخصصان صنعتی مشاهده کردند که نرخ افزایش تغییرات در محیط کسب و کار، از توانایی­ سازمان­های تولیدی سنتی در جهت تطبیق و سازگاری با آن سریع­تر است، این سازمان­ها در استفاده از مزایای فرصت­هایی که برای آنها ارائه می­شد، ناتوان بودند و این توانایی در تطبیق با شرایط تغییر، ممکن بود در بلند مدت باعث بروز ورشکستگی و ناکامی­شان شود.

در اواخر دهه ۱۹۸۰، کشورهای امریکایی و اروپایی تغییر پارادایم تولیدی (از تولید انبوه به سمت تولید ناب) را با آهستگی پذیرفتند، که این امر منجر به از دست دادن سود و سهم زیادی از بازار برخی صنایع در کوتاه مدت شد.

از این رو دولت امریکا تشخیص داد مشکلی در بخش تولید وجود دارد و به همین علت مطالعه روی نقاط قوت و ضعف تولیدی را به مؤسسات دولتی و خصوصی مانند مشاوران گروه بوستون سپرد. پیشنهاد شد که اگر ایالات متحده بخواهد در سطح رقابت جهانی باقی بماند، باید این واقعیت را بپذیرد که نیازمند دنبال کردن رویکردهای متفاوتی است.

بدین ترتیب، حرکت به سمت تولید چابک و دستیابی به چابکی در دستور کار سازمان­های ایالات متحده و بعدها کشورهای اروپایی قرار گرفت.

 گفتنی است که اولین کسی که مفهوم «مؤسسه چابک» را مطرح کرد، پیتر دراکر بود. در آن زمان وی ساختار شرکت­های تولیدی موجود را با ناوی­ سنگین مقایسه نمود. دراکر بیان کرد که یک ناو بزرگ تنها می­تواند با مجموعه­ای از ناوگان­های کوچک­تر جایگزین  شود، و از این رو سازمان­های پارندی بر اساس ماهیت ساختاری خود، باید انعطاف­پذیری و پاسخگویی خود را افزایش دهند.

مروری بر چابکی سازمانی