پرسشنامه دینداری (گلاک ؛ استارک ، ۱۹۶۵)

پرسشنامه دینداری (گلاک ؛ استارک ، ۱۹۶۵)توسط گلاک و استارک برای سنجیدن نگرش ها و باورهای دینی و دینداری ساخته شده است (گلاک و استارک ، ۱۹۶۵). برای استاندارد کردن در کشورهای مختلف اروپا، آمریکا، آفریقا و آسیا و بر روی پیروان ادیان مسیحیت، یهودیت و اسلام اجرا گردیده (نقل از محمدرضا طالبان، ۱۳۷۷) و با دین اسلام هم انطباق یافته است (سراج زاده، ۱۳۷۴).

پرسشنامه حاضر یک سنجه پنج بعدی است که شامل ابعاد پنجگامه اعتقادی، عاطفی، پیامدی، مناسکی و فکری به سنجش دینداری می پردازد.

ابعاد پرسشنامه

– بعد اعتقادی یا باورهای دینی عبارت است از باورهایی که انتظار می رود پیروان آن دین به آنها اعتقاد داشته باشند.

– بعدمناسکی یا اعمال دینی، شامل اعمال دینی مشخصی همچون عبادت، نماز، شرکت در آئینهای دینی خاص، روزه گرفتن و…است که انتظار می رود پیروان هر دین آنها را بجا آورند.

– بعد تجربی یا عواطف دینی، ناظر بر عواطف، تصورات و احساسات مربوط به داشتن رابطه با جوهری ربوبی همچون خدا یا واقعیتی غایی یا اقتداری متعالی است.

–  بعد فکری دین یا دانش دینی مشتمل بر اطلاعات و دانسته های مبنایی در مورد معتقدات هر دین است که پیروان باید آنها را بدانند.

– بعد پیامدی یا آثار دینی ناظر به اثرات باورها، اعمال، تجارب و دانش دینی بر زندگی روزمره پیروان است(گلاک و استارک، ۱۹۶۵، نقل از سراج زاده، ۱۳۷۴).

پرسشنامه مورد استفاده در این پژوهش ۴ بعُد از ابعاد فوق را بکار برده است و بعُد فکری دین به دلیل وسعت تبلیغات در ایران حذف شده است. پرسشنامه حاضر دارای ۲۶ گویه می باشد که در چهار بعُد اعتقادی (با ۷ گویه)، عاطفی (با ۶ گویه)، پیامدی (با ۶ گویه) و مناسکی (با ۷ گویه) جهت سنجش میزان دینداری به کار می رود.

روش نمره گذاری

مقیاس اندازه گیری مورد استفاده در این سنجش، لیکرت می باشد که هر گویه پنج درجه ارزشی «کاملاً موافق، موافق، بینابین، مخالف و کاملاً مخالف» را در بر می گیرد و ارزشهای هر گویه بین ۴-۰ متغیر می باشد. حاصل جمع عددی ارزش هر یک از گویه ها در کل نمره آزمودنی را نشان می دهد که بین ۱۰۴-۰ نوسان دارد.

در تعیین میزان دینداری سه طبقه فرض می شود که نمرات ۲۵ درصد بالا و پائین، میزان دینداری قوی و ضعیف را نشان می دهد و ۵۰ درصد نمرات بین دو کرانه نشانگر دینداری متوسط می باشند. لذا نمرات ۲۶-۰ بیانگر دینداری ضعیف، نمرات ۷۸-۲۶ بیانگر دینداری متوسط و اندازه های ۱۰۴-۷۸ مبین دینداری بالا  می باشند.