پرسشنامه استاندارد سرمایه اجتماعی توسط محقق در سال 1395 ساخته شد.این پرسشنامه دارای 22 سوال بوده و هدف آن ارزیابی سرمایه اجتماعی در سازمان است و دارا ی سه بعد(بعد شناختی، بعد ارتباطی،  بعد ساختاری) است .طیف لیکرت878./ می باشد.

تعریف مفهومی متغییر پرسشنامه :

تاریخچه سرمایه اجتماعی

مفهوم سرمایه اجتماعی طور غیرمستقیم  در نطریه های جامعه شناسان کلاسیک جون دو توکویل (1831) و سیس شصت سال بعد در  کار جامعه شناس فرانسوی امیل دورکیم (1933) مطرح شده است این مفهوم را می‌توان در آثار بسیاری از جامعه شناسان کلاسیک در مفاهیمی از قبیل اعتماد، هم‌بستگی و انسجام اجتماعی، هنجارها و ارزش‌ها مشاهده کرد. اینان کیفیت  روابط انسانی وییوستگی آن با ارزش های مشترک را بررسی می کردند .  البته بررسی این جنبه ازحیات اجتماعی  توسط جامعه شناسان  تعجب آور نیست زیرا جامعه شناسی رشته ای علمی است که درصد تبیین ریشه ها و ماهیت نطم اجتماعی است . ولی جامعه شناسان کلاسیک مشخصا “به مفهوم  سرمایه اجتماعی نپرداخته اند .

تعريف رايج سرماية اجتماعي، در جريان اصلي جامعه­ شناسي آمريکايي، به ويژه در روايت کارکردگرايانة  آن عبارت است از روابط دو جانبه، تعاملات و شبکه ­هايي که در ميان گروه­ هاي انساني پديدار مي­گردند و سطح اعتمادي که در ميان گروه و جماعتي خاص، به عنوان پيامد تعهدات و هنجارهايي پيوسته با ساختار اجتماعي، يافت مي­شود. در مقابل، جامعه­ شناسي اروپايي اين مفهوم را در بررسي اين موضوع به کار مي­گيرد که چگونه تحرک پيوندهاي مربوط به شبکه ­هاي اجتماعي، سلسله­ مراتب اجتماعي و قدرت تمايزيافته را تقويت مي­کند(ادریج و زمیر ،2015).

نگاهی به وضعیت سرمایه اجتماعی در ایران

توکلی و تاخبخش با رد این مدعا که ” سرمایة اجتماعی در ایران، به ویژه در استان های محروم ، نیاز به تقویت دارد و توجه به برخی از شاخص های آموزشی می تواند به تقو یت آن کمک شا یان توجهی کند.” بیان می کنند  البته نکات فوق به غیر از ذهنیت درو نی محققان چیزی نمی تواند باشد، زیر ا درمکان هایی که شبکة اجتماعی قو ی تری وجود دارد و مردم نیز دستخوش تغییرات زندگی تجار ی و صنعتی نشده اند و از یک بافت روستا یی برخوردارند، سرمایة اجتماع ی قو ی تر است. و این برخلاف رأی و نظر  قبلی می باشد( توکلی و تاجبخش ، 1378).
نتایج پژوهشهای دکتر موسایی –  عضو  هیئت علمی دانشگاه تهران ، نیز این نطر را تایید می کند  در ادامه خلاصه نتایج این پژوهش که در دانشگاه تهران انجام شده است  می آید:
در این پژوهش سرمایه اجتماعی و ارتباط آن با توسعه  در 20 استان کشور درسال 87 موردبررسی قرار گرفته است .نتایج قابل توجه است ،بین رتبه سرمایه اجتماعی و رتبه توسعه هر استان همبستگی وجود ندارد و این برخلاف یافته های پیشین  است که عالبا” عنوان می گردد که هر جایی که سرمایه اجتماعی بوده ،توسعه اقتصادی -اجتماعی هم اتفاق افتاده است . سرمایه اجتماعی علی رغم اینکه زود از بین می رود ، به تدریج شکل می گیرد. نتیجه این تحقیق نشان می دهد که سیاست های توسعه ای در ایران ،به تخریب
سرمایه اجتماعی منجر شده است ولی در کشورهای توسعه یافته ، بین توسعه و شاخص های سرمایه اجتماعی همبستگی وجود دارد ، یعنی در جایی که توسعه یافته تر است ، سرمایه اجتماعی بالاتری هم وجود دارد( موسایی و دیگران 1387).

.
دکتر موسایی معتقد است گسترش شبکه های غیر رسمی مردم نهاد یکی از مولفه های سرمایه اجتماعی است ، اما در ایران این شبکه ها هم دولتی هستند و تا زمانی فعالیت می کنند که از جانب دولت کمک هایی دریافت می کنند . در ایران تمایل به مشارکت در اداره امور کشور بسیار پایین است به و یژه در مسایل مالی و این به علت عدم پرداختن به موضوع تغییر سرمایه درون گروهی به سرمایه برون گروهی است .اصولا این نیاز به دلیل وجود پول نفت احساس نشده و این روند به مشارکتها  مدنی مردم نهاد نیز گسترش یافته تا آنجا که آنها نیز برای فعالیت به کمکهای دولتی وابسته اند. نکته دیگر اینکه در متون درسی ما سرمایه اجتماعی درون گروهی بیشتر تقویت می شود. ایشان تاکید می نمایند که در جوامعی که سیر تکاملی از سنت به مدرنیته داشته اند ، سرمایه اجتماعی به معنای قدیمش از بین رفته و سرمایه ای که در مدت طولانی ایجاد گردیده ، به سرعت از دست رفته است .درایران هم این اتفاق افتاده ،وچیز جدیدی به نام سرمایه مدرن جایگزین آن نشده است( همان منبع ).

با پیروزی انقلاب اسلامی وآغاز تغییر وتحولات گسترده در ساختا رهای سیاسی و اقتصادی میزان مشارکت مردم و اعتماد متقابل دولت و مردم به شدت افزایش یافت . به عبارت دیگر می توان یکی از نتایج بزرگ پیروزی انقلاب را که خود بر اساس سرمایه اجتماعی شکل گرفت، تقویت سرمایه اجتماعی در عرصه سیاسی و اقتصادی کشور دانست . اما برخی سیاست ها و برنامه های دولت های بعد از انقلاب علیرغم دنبال کردن اهداف مثبت، آثار منفی بر سرمایه اجتماعی گذاشته اند. بگونه ای که امروزه اعتمادی که مبتنی بر ارزش های اسلامی مورد انتظار است مشاهده نمی گردد (مهدوی و برخورداری به نقل از صیدایی و دیگران  ،1388 ).
نمودها و مصادیق سرمایه اجتماعی در هر جامعه ای قابل تبیین و مشاهده است . ایران، به علت مذهب مشترک، زبان مشترک، آیین و رسوم خاص، اعیاد و عزاداری ها، احترام عامه مردم به یک سری اصول و ارزش ها، و … دارای عناصری از اعتماد، انسجام و مشارکت اجتماعی است .مردم خصوصاً بعد از انقلاب، در تظاهرات ها و راهپیمایی ها و نمازجمعه ها شرکت داشته اند، درمسائلی نظیر سیل و زلزله و سقوط هواپیما و … همگی یک حس داشته اند . در مسائلی نظیرحضور ایران در جام جهانی یا قهرمانی ورزشکاران و … نیز این حس مشترک که نماد و نمودی از سرمایه اجتماعی است، به روشنی قابل مشاهده است . اما در عین حال سرمایه اجتماعی، عنصری ثابت و خنثی نیست . نظام و سیستم اجتماعی با هر تحرکی، ممکن است دچار نقص و انحراف در اعتماد اجتماعی، انسجام و مشارکت اجتماعی شود و سرمایه اجتماعی با کاهش مواجه شود و این مسئله مهم به تدریج مهاجرت، افسردگی، اعتیاد ، نارضایتی عمومی و … را درپی خواهد داشت ( همان منبع ).

بعد شناختي:

اشاره به منابعي دارد که فراهم کننده مظاهر، تعبير ها و تفسير ها و سيستم هاي معاني مشترک در ميان گروه ها است.

بعد ساختاری:

اشاره به الگوي کلي تماس هاي بين افراد دارد يعني، شما با چه کساني و به چه صورتی در ارتباط هستید مهمترين جنبه هاي اين عنصر عبارتند از روابط شبکه اي بين افراد؛ پيکر بندي شبکه اي؛ و سازمان مناسب.

بعد ارتباطی:

توصيف کننده نوعي روابط شخصي است که افراد با يکديگر به خاطر سابقه تعاملاتشان برقرار مي کنند.

تعریف عملیاتی متغییر پرسشنامه

در این پژوهش منظور از  سرماية اجتماعي نمره­اي است كه کارکنان به سوالات 22 گویه ای پرسشنامة سرماية اجتماعي می­دهند .

مولفه های پرسشنامه :

 

مولفه های پرسشنامه	سوالات
بعد شناختی	1 تا 6
بعد ارتباطی	7 تا 14
بعد ساختاری	15 تا 22

دانلود:

پرسشنامه استاندارد سرمایه اجتماعی