طوفان فکری

طوفان فکری ( Brainstorming ) یک روش برای برانگیختن خلاقیت در یک گروه است که برای تولید تعداد زیادی ایده در مورد یک مسأله به کار می‌رود.

طوفان فکری یکی از شناخته شده ترین شیوه های برگزاری جلسات همفکری و مشاوره بوده و کاربرد جهانی دارد. این روش دارای مزایا و ویژگی هایی منحصر به فرد است. در واقع بسیاری از تکنیک های دیگر منشعب از این روش است.

اسامی رایج دیگر برای طوفان فکری : سیال سازی ذهن، بارش فکری، بارش مغزی و طوفان مغزی

این روش توسط الکس اسبورن Alex Faickney Osborn در سال ۱۹۳۰ معرفی و عمومی گردید.

چرا از روش طوفان فکری استفاده می­کنیم ؟

حل گروهی مسأله به روش قدیمی با مشکلات بسیار همراه است . افراد گروه که اعتماد به نفس بالایی دارند بر اعضای ضعیف­تر گروه مسلط میشوند و اعضایی که اعتماد به نفس پائینی دارند ، از بیان آزادانه­ ی ایده­ هایشان می ­ترسند . برخی نیز برای مطابقت داشتن با نظرات گروه تحت فشار قرار می­گیرند و یا به دلیل احترامی که برای افراد برتر و مسئول قائلند ، خود را کنار می­کشند . به این صورت روش گروهی حل مشکل اغلب بی نتیجه و غیر مؤثر خواهد بود .

در مقابل روش طوفان فکری محیطی آزاد فراهم می­سازد که در آن همه تشویق می­شوند شرکت کنند و نظر بدهند. نظرات متفاوت مورد استقبال قرار می­گیرند و بسیاری از مشکلات حل گروهی مسئله رفع خواهد شد. از همه­ ی شرکت کننده­ ها خواسته می­شود به طور کامل و عادلانه نظر دهند و افراد آزادند انواع راه حل­های جدید و خلاقانه را برای مسائلی که با آنها مواجه­ اند طرح کنند .

طوفان فکری را می توان به صورت یک بازی یا سرگرمی حتی در یک مهمانی برگزار رد. تصور کنید یک روز تعطیل که همه اعضای خانواده دور هم جمع هستند این بازی را آغاز کنیم.

یک کتری را روی میز وسط اتاق قرار دهیم و از همه بخواهیم که درمورد روش های بهترشدن این کتری نظرشان را اعلام کنند. شاید در ابتدا با این ایده ها رو به رو شویم:

▪ بهتر است لوله کتری را پهن تر بسازیم تا آب جوش راحت تر از آن خارج شود.

▪ جنس کتری را از مواید به کار ببریم که دچار سوختگی یا جرم در زمان کوتاهی نشود.

▪ می توان کتری را گودتر ساخت تا آب بیشتری در آن جا بگیرد.

▪ می توان توری در سر راه آن قرار داد تا جرم و مواد ریز داخل کتری به لیوان ها وارد نشود.

اما ممکن است در اثر فکر کردن ایده های مثل موارد زیر به ذهن تان بروز کند.

معایب و نقایص این روش عبارتند از :

۱ – ممکن است ، ایجاد شرایط جهت اظهارنظر آزاد و بیواسطه دشوار باشد ;
۲ – گروه معمولا تحت فشار اکثریت قرار گرفته و موجب می شود فرد با نظر اکثریت موافقت کند، حتی اگر قویا احساس کند که نظر اکثریت اشتباه است ;
۳ – اکثر اوقات تمایل گروه بر حصول یک توافق است ، تا دستیابی به پیشنهادات متنوعی که به خوبی موردبررسی قرار گرفته باشند; درواقع این حرکت در حال حاضر بخاطرساختار جلسات ، به صورت عادت در آمده است .
۴ – هنگام طوفان فکری ، اغلب افراد مواردی بدیهی یا ایده آل را پیشنهاد می کنند و این ازتلاش آنها برای بحث بیشتر و درنتیجه ارائه پیشنهادات خلاق می کاهد ;
۵ – ماهیت تنوع گرای طوفان فکری ; خود به خود مسبب افزایش پیشنهادات می شود ولی اصلاح و پالایش ساختاری پیشنهادات را دربرندارد ;
۶ – اگر گروه از یک رئیس جلسه خوب برخوردار نباشد ممکن است برخی از افرادجلسه را، به طور کامل تحت الشعاع خود قرار دهند ;
۷ – اجرای موفقیت آمیز این روش مستلزم شناخت قبلی افراد از مسئله است ;
۸ – در این روش ، بهبود مرحله به مرحله “تدریجی ” پیشنهادات کمتر مشاهده می شود ;
۹ – گاهی اوقات این روش ، به مسائل نسبتا ساده و پیش پاافتاده محدود گشته و باعث می شود که روش ارائه شده ، برای حل مسائل کلی پیچیده و کارآیی کافی را نداشته باشد ;
۱۰ – برای بعضی افراد، پیروی از قواعد این روش ، یا ارائه پیشنهادات متنوع مشکل است .

▪ می توان یک کتری ساخت که به جای یک لوله دو لوله داشته باشد.

▪ می توان کتری ساخت که به جای محدب بودن به شکل مربع یا استوانه ای یا کره ای باشد.